Scope
Deze SDS editie staat in het teken van kwetsbaarheid en verandering. In 2022 kwam er veel kritiek op een aantal sociaal ontwerp-projecten die gepresenteerd werden op de Dutch Design Week. Zo werden er projecten bekritiseerd met het hebben van “optimistische dadendrang” en “naïeve zelfoverschatting”. Tijdens dit evenement nemen we kritiek op ons vakgebied in eigen handen. We kijken zowel naar waar we trots op mogen zijn, als naar waar we kritisch over mogen zijn als we kijken naar elkaars projecten. Waar schieten we als vakgebied nu nog tekort? Wat voor soort projecten kunnen we beter niet doen? Waar hebben we echt een samenwerking met andere vakgebieden voor nodig en welke zijn dat dan? In het kort, we gaan gezamenlijk sociaal ontwerp projecten recenseren om zo een nieuwe richting te geven aan waar we naartoe willen als vakgebied.
This SDS edition is about vulnerability and change. In 2022, there was a lot of criticism towards several social design projects that were presented at the Dutch Design Week. For example, projects were criticised for having an “optimistic drive to act” and “naive overestimation”. During this event we take criticism of our field into our own hands. While looking at each other’s projects, we look at what we can be proud of and where we can be critical. Where are we still lacking as a field? What kind of projects should we not do? Where do we need collaborations with other disciplines? In short, we will jointly review social design projects to provide new directions for where we want to head towards as a field.
Location
Foundation We Are
Torenallee 22-04, 5617 BD Eindhoven
Terugblik
Kritiek op de social design projecten die gepresenteerd werden op de Dutch Design Week (DDW) van 2022 luidde onder andere dat de gepresenteerde lappen tekst ver afstaan van de materiële en esthetische expertise van ontwerpers, dat deze teksten doordrenkt zijn met overmoedige daadkracht voor het bieden van oplossingen voor grootschalige sociaal-maatschappelijke uitdagingen, en dat deze teksten ook nog eens niet geschreven zijn voor de algemene bezoeker van de DDW, maar enkel voor het overtuigen van hun opdrachtgevers en collega’s.
Naast dat deze kritiek foutief aanneemt dat design altijd moet blijven zoals het was, kan dit toch pijn doen. Niet alleen persoonlijk, maar potentieel ook in toekomstige werkrelaties. Hoe kan de social design community met dit soort kritiek omgaan? Een eerste manier zou zijn om zich hard en weerbaar te maken: ‘Ze snappen gewoon niet wat wij doen, het is niet waar, en wij zullen laten zien waarom wat wij doen wel goed is.’ Zo’n reactie komt echter vaak uit angst, en leidt tot gevecht en disconnectie. Een andere manier zou precies het tegenovergestelde doen. Zichzelf kwetsbaar maken. Luisteren en in kritische overweging nemen van de gegeven feedback. Waar moeten we iets mee, en wat laten we bewust liggen? Dit is wat sociaal ontwerpers doen voor de praktijken die zij zelf bevragen en hopen te verbeteren, dus waarom niet voor zichzelf? Dit was dan ook het thema en de insteek van de 17e editie ‘Exposing the Social’.
Het gaat over een kwetsbare houding, onszelf leren zien en begrijpen door de ogen van de ander, en kritisch mogen en durven zijn op elkaar. We nemen onszelf als praktijk onder de loep. We kijken zowel naar waar we trots op mogen zijn, als naar waar we kritisch over mogen zijn als we kijken naar elkaars projecten. Waar schieten we als vakgebied nu nog tekort? Wat voor soort projecten kunnen we beter niet doen? Waar hebben we echt een samenwerking met andere vakgebieden voor nodig en welke zijn dat dan? In het kort, we gaan gezamenlijk sociaal ontwerp projecten recenseren om zo een nieuwe richting te geven aan waar we naartoe willen als vakgebied.
Tijdens event spraken Caroline Hummels en Kees Dorst over hun eigen ervaringen en kritiek op het vakgebied. Caroline toonde kwetsbaarheid door te vertellen over hoe ze pakweg 15 jaar geleden haar werk op de TU Eindhoven aanvloog en hoe ze daar nu met een nieuwe lens naar kijkt. Wat bijblijft is hoe water bij de wijn doen, omdat je zó anders doet dan het gangbare systeem waarin je je bevindt, niet werkt. Dat de andere aanpak juist zorgt voor beweging in het systeem, en je die aanpak in vol ornaat moet neerzetten. Zonder concessies dus. De presentatie van Kees Dorst kun je via de video terugkijken. Kees geeft ons een aantal kernpunten mee om rekening mee te houden of op te pakken en schuwt daarbij niet om ons direct aan te spreken. Dat geeft stof tot nadenken.
Het startpunt van de breakout sessies die op de presentaties volgen bestaat uit de inzendingen van alle deelnemers van het evenement. Iedereen reflecteerde van tevoren op een social design project dat ze kennen, en gaven een kritische blik op ons vakgebied als geheel. Co-host Sander van der Zwan werkte dit uit tot 7 punten waarmee de aanwezigen aan de slag gingen. Onder begeleiding van PONT werd er 1 punt gekozen om middels intervisie op te reflecteren vanuit je eigen praktijk. Met als doel een kwetsbare houding aan te nemen en zo gezamenlijk te leren over wat er goed gaat en beter kan.
En daarmee komen we terecht bij de hamvraag van deze samenvatting: Is het ons gelukt? Zijn we kwetsbaar geweest? Hebben we de kritische houding naar elkaar en naar onszelf durven aannemen? Hebben we een teentje in het water van recenseren durven steken?
Ik vermoed zelf dat dit niet echt gelukt is. Dat vermoeden baseer ik op de plenaire reacties die werden gedeeld na afloop van de breakout sessies en op de gesprekken die ik achteraf met een aantal mensen voerde, dus vandaar de bestempeling ‘vermoeden’. Het kan natuurlijk heel goed zijn dat er wel degelijk kwetsbaarheid is gedeeld in een aantal groepjes, maar dat dit te fragiel was om plenair te delen. Ook kan de kwetsbaarheid na afloop van het event zijn ontstaan als motivator om te verbeteren als social designer.
Als social designers wel vaker de neiging om alle diepere aannames te laten liggen en zo snel mogelijk te schakelen naar de volgende actie in het proces. Het langer stilstaan bij je bevindingen, met een scherpte die alleen bij langer kijken ontstaat zou helpen om — naast gegronde projecten — ook ons eigen vakgebied verder te ontsleutelen. Om je eigen kaders te zien is namelijk extreem moeilijk, terwijl dat wel nodig is voor een diepgaande kritische reflectie.
Hoe dan ook, dit evenement smaakt wat ons betreft naar meer. Het voelt als het tipje van de gesluierde ijsberg en tegelijkertijd de ingang tot het doorontwikkelen als vakgebied. We hebben in ieder geval eerste doorkijkjes ontdekt van hoe we tot het recenseren van ons werk kunnen komen. Hoe gaan we hiermee door? Hoor ik je vragen en ik kan daar slechts gedeeltelijk antwoord op geven. Er is namelijk een actieteam opgestaan wat doorgaat met de inzichten van het evenement. Tegelijkertijd zijn zij vrij in de invulling van hun eigen acties, dus het is nog niet zeker wat er uit hun samenwerking voortkomt. Naast dit actieteam willen wij als organisatie hierop doorpakken, mogelijk middels een vervolgevenement. Mocht je het interessant vinden om hierover mee te denken, geef dan even een seintje.
Programme
17:45-18:00 Inloop & eten pakken*
18:00 Introductie SDS
18:10 Spreker: Caroline Hummels
19:15 Intervisie olv Sander van der Zwan en PONT
20:15 Spreker: Kees Dorst
20:55 Wrap-up & reflectie
21:00 Borrel
Sprekers
Kees Dorst
Professor of Transdisciplinary Innovation, University of Technology Sydney’s TD School.
Kees is een van de toonaangevende denkers binnen het social design vakgebied. In zijn werk verbindt hij filosofisch begrip van design met de praktijk. Hij schreef verschillende bestsellers zoals- 'Understanding Design' (2003, 2006), 'Design Expertise' (met Bryan Lawson, 2013), 'Frame Innovation' (2015) 'Designing for the Common Good' (2016) en 'Notes on Design - How Creative Practice Works' (2017). In de loop der jaren is zijn focus verschoven van traditioneel ontwerp naar het toepassen van ‘design thinking’ op 'wicked problems’. Hij heeft hier ook een reeks methoden voor ontwikkeld en experimenteert daarmee in de praktijk via de onderzoekscentra en opleidingen die hij zelf heeft opgericht.
Caroline Hummels
Full professor ‘Design and Theory for Transformative Qualities’, TU Eindhoven.
De afgelopen 25 jaar werkte Caroline in de voorhoede van ontwerpend onderzoek, o.a. bij het (mede) oprichten en ontwikkelen van Research through Design en Tangible and Embodied Interaction. Met Designing for Transforming Practices neemt ze de volgende sprong samen met collega's en sociale, publieke en private partners. Ze verbeelden en realiseren nieuwe praktijken voor een duurzame wereld in wording, daarbij gedreven door design-filosofie correspondentie. Zo is ze o.a. bezig met het opzetten van d.centre|EU, verbonden aan het EIT Culture & Creativity, waarbij design wordt gebruikt om ecosystemen te katalyseren richting maatschappelijke transformatie.
This event is ‘powered by CLICKNL’ and is made possible by Afdeling Buitengewone Zaken.