Social Corona Design

Het Coronavirus houdt de wereld al sinds een paar weken in de ban. Mensen zijn genoodzaakt hun werkzaamheden neer te leggen of werken thuis, kinderen gaan niet meer naar school en ouderen mogen niet meer worden bezocht. Voor ons social designers is dit ook een spannende periode. Ons werk bestaat namelijk veelal uit het begrijpen en verbinden van mensen. Maar hoe doe je dit wanneer je mensen niet fysiek contact mag laten hebben? Welke nieuwe perspectieven en mogelijkheden biedt deze crisis ons als ontwerper?

Wij hebben een aantal ontwerpers uit het sociale domein gesproken over hun nieuwe werkwereld en de veranderingen die zij tot nu toe zijn tegengekomen. Sommige aanpassingen die het thuiswerken met zich meebrengt lijken juist goed te werken, andere zijn belemmerend. Bovenal lijken er kansen te liggen om maatschappelijke veranderingen die social designers in hun werk al jaren in beweging zetten nu een extra zetje te geven. Deze gesprekken geven ons een flinke inspiratieboost en dus delen we dit maar al te graag met jullie! 

Remote werken

Twee weken lang is iedereen druk bezig geweest met het opzetten van remote werken. Sommige geïnterviewden hielden al vaker gesprekken met collega’s via programma’s als zoom en teams, maar vooral het organiseren van creatieve sessies en interviews is even schakelen. 

Bij ons type werk is het heel belangrijk om de nuances te zien in hoe iemand reageert op vragen en wat iemand doet in bepaalde situaties. Het is lastig om dit in een online groepssessie te achterhalen. “Je voelt niet hoe een vraag in een groep valt, je kunt geen weerstand voelen. Normaal zie je dat aan iemands lichaamstaal en emoties”, aldus Marije Willemsen van Gemeente Eindhoven. Maike Klip van DUO geeft aan dat ze het vooral lastig vindt dat ze mensen nu niet meer op een bepaalde locatie kan benaderen om in gesprek te gaan. Mensen zijn niet meer in groepen op straat of op evenementenlocaties te vinden en dat maakt het lastig wanneer je bijvoorbeeld een aanname wilt valideren of een prototype wilt testen.

Maar het remote werken kan ook voordelen bieden. Een van de leukste inzichten die we hoorden is van Maike. Zo interviewde ze via Facetime een student die op haar studentenkamer zat. Op bed met een kop thee. Als ze in het echt had afgesproken met deze student, was ze nooit haar studentenkamer terechtgekomen om het interview te houden. Zo krijg je een veel persoonlijkere kijk in iemands leven dan wanneer je live had afgesproken.

Sanne Kistemaker van Muzus merkt dat het opnemen van online interviews wel beter gaat dan als ze die fysiek zou afnemen. “Je neemt het beeld op, het geluid, of alletwee en dat heeft vaak betere kwaliteit dan wanneer je het opneemt bij een fysiek interview.”

Ook ziet ze er voordeel in dat kinderen nu thuis zijn omdat ze dan kinderen samen met hun ouders kan interviewen.

Fiona Jongejans van morgenmakers vertelt dat ze hun dagelijkse dansmomentje in de studio nu digitaal doen en hebben opengezet voor iedereen om mee te doen. “Want iedereen kan nu wel wat positiviteit gebruiken!” 

En hoe zit het met creatieve sessies? We zijn allemaal druk in de weer met het opnieuw uitvinden van hoe we dit soort sessies online kunnen opzetten. Marije vertelt dat ze heeft geëxperimenteerd met het opsplitsen van duo’s in aparte virtuele ruimtes om vervolgens de resultaten plenair te bespreken. Creatieve boards als Miro en Mural worden ingezet om post-its te kunnen plakken op een virtuele muur. Maar het lijkt erop dat volledige workshops tot nu toe vooral worden afgezegd. 

Burger empowerment 

Mensen zijn losgeraakt van hun gewoontes en moeten bestaande kaders laten vallen. Dat is voor veel mensen erg zwaar en moeten we niet onderschatten. Tegelijkertijd biedt het ook bijzondere kansen voor social designers. Social Designers proberen vaak met ontwerpmethodes de bestaande kaders los te laten. Dat gebeurt nu ineens door het virus: het dwingt mensen tot improviseren. Ze staan daarbij open voor het aanleren van nieuwe gewoontes en gedragingen. Beatrijs Voorneman van Reframing Studio: “Je merkt dat deze situatie de sociale vindingrijkheid stimuleert. Mensen stimuleren opeens uit zichzelf lokale producenten, ze doen boodschappen voor hun buren en passen hun gedrag duurzaam aan (en stappen niet meer in een vliegtuig). Als social designer is het interessant om te zien wat er nu gebeurt. Daar kunnen we veel van leren!”  

“Een vrouw die normaal gesproken bruidsjurken naait die nu mondkapjes aan het naaien is, dat zou zo een social design project geweest kunnen zijn.” - Sanne Kistemaker, Muzus.

Het creatief vermogen van burgers wordt aangesproken en wij als social designers kunnen helpen met versterken en verbinden. Burger empowerment, vanuit je thuiswerkplek. Wat er nu al gebeurt? Muzus gebruikt resterende interviewuren om met eenzame ouderen een gezellig praatje te houden via de telefoon. Reframing Studio onderzoekt de komende tijd wat voor een waarde zij kunnen toevoegen bij de gezinnen die nu noodgedwongen hele dagen met elkaar doorbrengen. En Manon van Hoeckel zoekt open naar de rol die ze als social designer kan aannemen en wat ze zou kunnen betekenen voor mensen die hulp nodig hebben. Bij Afdeling Buitengewone Zaken zijn we bezig met het uitdenken en doorontwikkelen van zelf-geïnitieerde projecten. Volop kansen dus voor social designers om bij te springen!

Een tijd voor reflectie en verbinding

Elke geïnterviewde geeft aan deze tijd ook te zien als reflectiemoment op zijn of haar rol als social designer. “De situatie dwingt om even stil te staan. Die ruimte gebruiken we om te onderzoeken hoe we ook na de crisis de grootste impact kunnen maken en met welke thema’s we aan de slag zouden willen gaan. We merken bijvoorbeeld dat stilte - iets waar we nu mee te maken hebben - eigenlijk te weinig aandacht krijgt in onze maatschappij.”, aldus Fiona. Ook denken we allemaal na over welke rol we juist in deze turbulente tijden kunnen oppakken en hoe we juist nu impact kunnen realiseren. Manon wil bijvoorbeeld uitzoeken of ze in het kader van het Coronavirus wat kan betekenen voor sectoren zoals de zorg en het onderwijs.  

Volgens Beatrijs moeten we ons meer verbinden als social designers zodat we elkaar kunnen verbeteren en aanvullen. En daar zijn wij het volledig mee eens. Wij hopen dan ook dat dit bericht jullie extra motiveert om elkaar te contacteren, en om hieronder van gedachten te wisselen. Om de verbinding op te zoeken en wellicht zelfs gezamenlijk projecten op te zetten. Zodat wij social designers de actuele maatschappelijke opgaven in de goede richting kunnen bewegen. 

Tips & Tricks

Tot slot hier nog een paar tips om de nieuwe situatie makkelijker te maken: 

• Voor je online creatieve sessies kun je gebruik maken van Miro of Mural. Dit zijn online whiteboards waarop je gemakkelijk gezamenlijk kunt werken.

• Reframing Studio gebruikt Discord voor hun interne communicatie. Met deze tool maak je verschillende kanalen van de ruimtes op kantoor, zoals de vergaderruimte en de keuken. Betreed je samen met anderen een ruimte, dan kan je gelijk met elkaar in gesprek. Zo behoud je het gezellige koffiemoment! 

• Branchevereniging BNO heeft een online Corona dossier waarop allerlei artikelen, tips en ervaringen gedeeld worden voor de ontwerpbranche.

• Maike van DUO heeft een post geschreven over “werken op afstand, maar niet afstandelijk”. Een aanrader! Je vindt de post hier. 

Auteur: Afdeling Buitengewone Zaken