De rollen die social designers vervullen in een proces

Pauline Wiersema (Rechts) & Manon van Hoekel (links) samen in gesprek.

Manon is al een tijdje aanwezig, het is 13:00, kortom tijd voor lunch. Terwijl de eieren voor de lunch worden klaargemaakt, komt ook Pauline binnen. Tijdens de lunch gaan Manon van Hoeckel en Pauline Wiersema, twee designers, met elkaar in gesprek. Een gesprek dat zal gaan over hun overeenkomsten en verschillen in hun kijk op social design; hoe zij zichzelf definiëren, hun drijfveren en hun visie op disruptie. 

De ontwerpers in het kort 

Manon van Hoeckel is een beeldend kunstenaar en designer. Als ZZP’er doet ze langdurige opdrachten in teams binnen organisaties, waarbij er vaak een sociale kwestie centraal staat. Daarnaast doet ze meer individuele opdrachten in de kunstsector, dit voornamelijk in opdracht voor musea.

Pauline Wiersema is een ontwerper, kunstenaar en illustrator. Momenteel is ze daarnaast bezig met een master sociologie. Pauline doet voornamelijk projecten uit eigen initiatief. Ze probeert door middel van deze projecten vaak maatschappelijke problemen aan de kaart te stellen.

Hokjes 

Het gesprek beginnend lichten beide kort toe hoe zij hun werk zouden omschrijven. Als Pauline een kort, maar krachtige omschrijving van zichzelf geeft, haakt Manon hierop in: “Ik heb meteen een vraag: hoe vind je het om te moeten uitspreken wat je bent, ontwerper en kunstenaar?”

Pauline reageert: “Ik merk dat het voor de buitenwereld fijn is om een hokje te hebben, om te plaatsen wat je doet. Ik merk ik er altijd veel meer woorden vuil aan wil maken dan prettig is voor mensen.”

Manon heeft duidelijk ook moeite met zichzelf een hokje te plaatsen en reageert: “Het is vooral anderen die willen dat je goed kan verwoorden [wat je doet]. Iemand anders noemde me ontwerper en beeldend kunstenaar. Zo zie ik het helemaal niet, maar ik snap het wel. Ik weet dat beeldend kunstenaar zijn veel breder is dan autonoom dingen maken en die  de wereld insturen. Maar ik merk als ik het uitspreek: zo zie ik mezelf helemaal niet.”

Pauline erkent het belang van hokjes voor buitenstaanders en uit de protesterende houding die de meeste designers aannemen ten opzichte van hokjes; ‘In de designwereld linken mensen graag woorden linken aan wat je doet, al zie je dat na verloop van tijd [een woord] weer uit de gratie raakt. Dit is misschien wel eigen aan ontwerpers, en aan kunstenaars: dat je constant uit je eigen hokje wil breken.”

“Dit is misschien wel eigen aan ontwerpers, en aan kunstenaars: dat je constant uit je eigen hokje wil breken.”

Hier gaat Manon in mee en stipt aan dat ambtenaren vaak achterlopen in het adopteren het continu veranderende design vocabulaire; “Ik herken heel erg dat bij ontwerpers, of onze generatie: Dat het elke keer bijzonder en nieuw moet zijn. Dat is misschien zo in uitvoering, maar misschien ook in taal en vocabulair. Dat we nu bepaalde termen gebruiken om dingen te omschrijven, maar dat het over vier jaar niet meer past. En dat juist op dat moment, bijvoorbeeld ambtenaren, het taalgebruik aan het overnemen zijn.” 

Verder discussiërend over de kwestie, concluderen ze dat ze het prima vinden om in hokjes geplaatst te worden, als dat een manier is voor de buitenwereld om te begrijpen wat zij doen. Pauline ligt dit kort toe: “Als iemand mij als social designer aanduidt, en dat voor die persoon klopt, dan ben ik blij. Ik geloof in mijn methode en wat ik doe en hoe dat ontvangen wordt. Als mensen er andere woorden voor hebben is het ook oké.”

Disruptie

Al pratend halen Manon en Pauline beide projecten aan die ze hebben gedaan en hun bedoelingen met bepaalde projecten. Daarbij vraagt Manon naar het project wat Pauline heeft gedaan in de supermarkt “Rutte III chocolade” (Zie kader); “Wat was je doel [bij dat project]: dat mensen het zien, en weer verder gaan, of hoopje dat mensen er iets mee gaan doen?” 

Pauline Wiersma Rutte III chocolade

good sign you still have more work to do. Be clear, be confident and don’t overthink it. The beauty of your story is that it’s going to continue to evolve and your site can evolve with it. Your goal should be to make it feel right for right now. Later will take care of itself. It always does.

Hierin geeft Pauline aan dat veel mensen het initiatief serieus opvatte terwijl het was bedoelt om op een humoristische manier een probleem aan de kaak te stellen: “Er zijn mensen op blogs en websites die het interpreteerden als een serieus voorstel, die het heel handig en slim leek, totaal het tegenovergestelde van wat onze bedoeling was. Wat ik juist goed vond aan het project, was dat die humor hand in hand ging met een ander wereldperspectief, dat je humor gebruikt, om echt iets aan de kaak te stellen. “ 

Over de aanpak van problemen aan de kaak stellen, vraagt Manon door. Ze is benieuwd tot waar Pauline dit proces door zet: “Tot waar loopt dat proces dan voor jou: Je maakt het, je presenteert het, je laat het los? óf: ga je daarna met Ahold aan tafel?” 

 Pauline reageert hierop zelfkritisch en erkent dat ze projecten eigenlijk verder voort zou moeten zetten dan dat ze nu doet; “Dat zou wel moeten. Dat mist er nog aan mijn werk; ik vind te veel interessant, dus ik kan stoppen en weer iets anders doen. Maar ik vind dat het eigenlijk wel heel belangrijk is, dat het proces doorgezet wordt.”

“Dat zou wel moeten. Dat mist er nog aan mijn werk; ik vind te veel interessant, dus ik kan stoppen en weer iets anders doen. Maar ik vind dat het eigenlijk wel heel belangrijk is, dat het proces doorgezet wordt.”

Vragend naar hoe Pauline in de toekomst design wil bedrijven, licht ze toe een bureau te willen opzetten met een multidisciplinair team waarmee ze zich dan gezamenlijk kan vastbijten in een project; “Ik heb dan een eigen studio waarbij ik de art director, disruptor en conceptontwerper ben, en dat ik voor de andere rollen mensen om me heen verzamel, mensen die zich vast kunnen bijten. Dat je zegt: per 3 jaar zijn we bezig met deze paar onderwerpen. Daar gaan we eens even vol tegenaan schoppen, net zo lang tot er beweging in komt. Dat je echt een soort team hebt, en dan gaat pushen.”

Manon erkent de verschillende manieren in aanpak en geeft met een anekdote aan dat ze denkt dat haar kracht juist ligt in het makkelijk kunnen praten met mensen door haar rustige aard; ‘De aanpak, schoppen, infiltreren, verwarren. Dat verschilt per persoon, wie je bent. Ik ben bijvoorbeeld best een rustig iemand: ook al kan ik tot iets geks komen, ik denk niet dat iemand dat van mij verwacht in eerste instantie. Zo, deed ik ooit een project op een school in Friesland: de mensen waar ik mee werkten waren verrast dat ik niet aan hun beeld voldeed van hoe een ontwerper of kunstenaar er uit zou zien. Ik moest heel hard lachen toen ze zeiden dat ik zo de docent Frans kon zijn. Daardoor zagen ze me wel als een van hun: we konden makkelijk levellen, in gesprek gaan, maar zo wel dingen uithalen en dingen anders doen.

Wasserette in the Boijmans

1.5 billion websites out there, but your story is what’s going to separate this one from the rest. If you read the words back and don’t hear your own voice in your head, that’s a good sign you still have more work to do. Be clear, be confident and don’t overthink it. The beauty of your story is that it’s going to continue to evolve and your site can evolve with it. Your goal should be to make it feel right for right now. Later will take care of itself. It always does.

Jouw blik op rollen

Waarschijnlijk ben jij nu ook gaan nadenken over de rollen die jij vervult in je werk. Hoe sta jij als social designer in het veld wat betreft rollen? Reageer hier onder en help ons het veld in kaart te brengen.