What can social design be?
Through philosophical lenses we open up a dialogue concerning ‘the social’ in social design. We invite philosophers, design practitioners and other enthusiasts to reflect, learn, doubt and inquire together. How will these reflections shed a new light on a young, emerging field? What skills, knowledge, responsibilities and attitudes are required to be a designer for the social?
This event is part of the DDW Embassy of Inclusive Society programme.
Hybrid location online and offline
Online: Zoom link is sent to the participants of the event
Offline: Embassy of Inclusive Society, van Abbemuseum, Eindhoven
The program
Plenary (at Van Abbemuseum and online)
14:30 Walk-in
15:00 Introduction
15:15 Panel discussion: Philosophy x Social Design
Breakouts
16:00 Introduction and breakout division
16:05 Breakout sessie A: An Aesthetics of Care
16.05 Breakout sessie B: Mind Design and Transformation
16:05 Breakout sessies C: Deconstructing and Reconstructing Social Design
16.05 Breakout sessie D: Trust Design Compass
16:05 Breakout sessies E: Monument for Disappointments
16.05 Breakout sessie X (online): Q&A with panelists
Plenary (at Van Abbemuseum and online)
16:45 Wrap-up
17:15 Drinks
Update
7 nov.
Author: Anniek Moll, co-host of the 11th SDS event.
Wat betekent het om daadwerkelijk sociaal te ontwerpen en wanneer weten we of dit lukt?
Tijdens dit elfde SDS event met als thema Social (?) Design brachten we filosofen en social designers met elkaar in gesprek om te bevragen wat het sociale in social design kan betekenen. Want, met wie beter over dit soort fundamentele vragen na denken dan met filosofen? Als we conceptueler nadenken over wat sociaal allemaal kan betekenen, en welke vragen dit oproept, dan kunnen we wellicht ook beter definiëren wat social design als discipline vertegenwoordigt. De insteek van het evenement was hierbij dat we samen op onderzoek uit gingen. Door te spelen met gedachten en door perspectieven uit te wisselen wilden we gedachtes strekken, grenzen van social design verkennen en mensen inspireren om hier met elkaar over door te denken.
Wat is het sociale in social design?
Filosofen Leon Heuts en Thomas Nys gingen onder leiding van moderator Daniëlle Arets met social designers Matthijs van Dijk en Iris van Genuchten in gesprek (dit is opgenomen en te vinden in de video). De eerste fundamentele vraag die besproken werd was natuurlijk: wat betekent het sociale? Hierbij kwamen verschillende punten naar boven. Als het sociale voor het collectief staat en social design hiervoor ontwerpt, wie bepaalt dan wat het collectief definieert? Voor social design ligt er een rol om mensen die niet altijd als onderdeel hiervan worden gezien, actief een stem te geven. Dit vraagt dus om kritisch zelfonderzoek van social designers: hoe zorg je datje écht voor het collectieve ontwerpt.
Om daadwerkelijk sociaal te ontwerpen moeten we een actieve uitwisseling van ideeën hebben. Zodat er iets nieuws kan ontstaan, iets wat je van tevoren nog niet kon weten. Naar anaolgie van Hannah Arendt, we moeten alle perspectieven en ideeën op tafel leggen en dan met elkaar bekijken: wat gaan we daarmee doen, wat willen we daadwerkelijk veranderen en hoe kunnen we dat doen. De vraag die hierbij ook naar boven kwam is de rol van onafhankelijkheid. Is autonomie een totale onafhankelijkheid van het sociale? We hebben vaak een idee dat autonomie een gemis aan beïnvloeding van buitenaf vertegenwoordigt. Maar misschien is dit niet altijd het geval. Als we worden beinvloedt om op een bepaalde manier te reflecteren, dan worden we ondersteund in dat reflectieve vermogen en de uitwisseling van ideeën. Dit kan juist bijdragen aan een versterkte gemeenschap waarin autonome burgers zelf kunnen reflecteren, zonder in een richting gestuurd te worden.
Welke rol heeft een social designer?
De vraag die hierbij omhoog komt is ook: hoeveel autonomie heb je als ontwerper om daar actie in te ondernemen. Vaak zijn er binnen opdrachten ook politieke agenda’s die een project in een richting kunnen sturen en die de mogelijkheid voor openheid serieus beïnvloeden. Als social designer is er dus een uitdaging om onafhankelijk te blijven bewegen, om zo daadwerkelijk het collectief en de gemeenschap te blijven vertegenwoordigen binnen een vraagstuk. Dit betekent ook dat er een rol is voor social designers om fundamentelere vragen te blijven stellen die bijvoorbeeld gaan over burgerrechten, gelijkheid, het verschil tussen arm/rijk. Ook wanneer bestuurders het vraagstuk politiek en praktisch willen afbakenen. De funamentele vragen die aan zo’n vraagstuk ten grondslag liggen, zijn juist vaak de sociale vragen én dus belangrijk om wel te blijven stellen. Als social designer moet je, net als filosofen, dus weerstand bieden aan vragen die vanzelfsprekend lijken.
De rol als social designer komt ook met een zekere macht en vraagt daarom om nederigheid en verantwoordelijkheidsgevoel. Het feit dat jij als social designer ergens ‘op bezoek’ komt of onderzoek doet is in zichzelf al een zeker machtsverschil. Op die manier kan social design, met de beste intenties, zelf een sociaal ongewenste activiteit verzorgen. Hoe zorg je dat je daar bewust van bent en sensitief mee om gaat? Dat betekent niet dat je daardoor niet op onderzoek uit moet gaan. Maar vraag jezelf af: wanneer heb je écht nieuwe input uit de praktijk nodig en wanneer kan je je laten informeren door bestaande bronnen. Een belangrijke vraag hierbij is: doe je dit om het collectief te representeren of voor je eigen onderzoek?
Breakouts voor verdiepende perspectieven
Er waren zes verschillende breakouts met uiteenlopende thema’s: van een monument voor teleurstellingen, een kompas voor vertrouwen tot het deconstrueren van social design.
Twee breakouts gingen dieper in op onze geest en de beleving van onze ervaringen. Zo werd binnen de breakout ‘mind design’ van Rico Sneller en Emina Essekeyeva besproken hoe zinvol ontwerp ook een bepaalde geesttoestand vereist. Hoe kunnen we de geest die nodig is voor creativiteit en die het tot stand komen van design faciliteert, ontwerpen? Er bleken meerdere belangrijke aspecten naar voren te komen, deze werden als bewustzijn samengevat. Bewustzijn t.o.v culturen, openheid, dromen, tegenstellingen etc. Een andere groep vertrok met Esmé Calis naar buiten en bespraken gezamenlijk hun teleurstellingen. Een krachtig staaltje omdenken. Uiteindelijk maakte ze een monument voor hun teleurstellingen. Als viering, om er bij stil te staan wat nou eigenlijk belangrijk voor je is. Wat belangrijk voor je is, heeft wellicht ook te maken met zorg dragen.
In de groep van Jacob Voorthuis werd de esthetiek van zorg besproken. Esthetiek kijkt naar de harmonie van de dingen in hun samenwerking. De ethiek van zorg is bekend, maar de esthetiek: wat kan dit zijn? Wanneer is zorg mooi en hoe kan je mooi ‘zorgen’? Uiteindelijk kwamen zij op een invulling waarbij alle aspecten tot hun recht komen en in een beredeneerd harmonieus geheel samenwerken, zorggever en ontvanger. Hoe de rol van esthetiek binnen social design ook de relatie tussen organisaties en burgers vorm geeft werd verder onderzocht in de groep van Gijs de Boer. Samen onderzochten zij: wanneer en hoe kan iets vertrouwen uitstralen. Op basis daar van maakten zij een kompas, die in kaart brengt hoe esthetieke keuzes een bepaalde relatie vorm geven. Hoeveel invloed mag / kan je eigenlijk hebben als social designer? Zij kwamen tot de conclusie dat welke esthetiek betrouwbaar lijkt hangt af van of het past binnen de situatie. Soms wil je een vriendelijke helper, en soms is een ‘stabiele’ top-down organisatie wenselijk. Esthetiek aanpassen om vertrouwen te winnen kan manipulatief worden. Sander van der Zwan besprak met mensen de verschillende tradities binnen social design en hoe zij verschillende posities in nemen ten opzichte van de rol van ontwerpers. Moeten we ‘big ego designers’ (ontwerpen zonder naar anderen te luisteren) worden of beter ‘post-it designers’ (zij die vooral luisteren naar wat anderen zeggen en dat opschrijven)? De waarheid volgens de discussiegroep ligt in het midden.
De waarde van ontwerp is juist om continu te veranderen, er moet een openheid zijn voor anderen om iets toe te kunnen voegen of iets weg te halen. Dit is vooral belangrijk omdat ontwerpers ook niet weten wat ‘goed’ is. Daarom moeten we niet voor mensen ontwerpen, maar mét. De panelleden bleven ook nog even hangen en hebben in een online breakout met een aantal mensen door gepraat over de thema’s die in de plenaire discussie aan bod kwamen.
Benieuwd naar de foto’s die zijn gemaakt tijdens het event?
Ze zijn te vinden via onderstaande link.